اطلاعات کتاب طاعون آلبر کامو از کجا بدست آمد؟

سالها پیش  وقتی کتاب طاعون نوشته آلبر کامو نویسنده فرانسوی را  برای نخستین بارخواندم در این فکر فرورفتم که چگونه آلیرکامو به آن همه اطلاعات پزشکی در باره اپیدمی و پاندمی طاعون دست یافته و حتی در اواخر کتاب پیشگویی کرده که طاعون روزی مجددا باز می گردد.چون  بگفته او  این بیماری مهلک هرگز بطور کلی از بین نمی رود.

این تعقیب فکری در ذهن من ادامه داشت تا این که به خواندن گزارشی از زندگی مار سل پروست نویسنده فرانسوی  و‌پدر او موفق شدم  که در آن از  پدر مار سل  پروست بعنوان پزشکی معروف و مبارزه گری شجاع با اپیدمی ها نام  برده بود.

در ضمن باید بگویم که دلیل سرک کشیدن من در  زندگی مارسل پروست فساد اخلاقی بیش از حد او بود .  متاسفانه امروزه جوانان زیادی در سراسر جهان داریم که رب النوع فساد اخلاقی هستند که در خیلی از موارد زندگی آنان به سمت جنایت و دزدی نیز سوق داده می شود. از کجا می دانیم که مارسل پروست و چهره های مشهوری مانند او الگوی این نوع جوانان نبوده اند.

   فساد اخلاقی  مارسل پروست آن چنان شدید بود که حتی  سیمون دو بوآر نویسنده زن فرانسوی که خود در بی اخلاقی شهره آفاق بود   در کتاب « خاطرات» اش  افشا می کند که در ملاقات مفصلی که با مارسل پروست داشته و مارسل شرح عیاشی ها و کارهای غیر اخلاقی خود را به سیمون دو بوآر داده است  او از شنیدن آن همه  هرزه گی ها و عیاشی های  عجیب و غریب  مارسل شوکه شده بود.

آنچه من فهمیدم این بود که یکی از  علل انحراف عجیب و غریب مارسل پروست   این بود که با پدرش هر گز رابطه پدر و فرزندی را تجربه نکرد.چون پدر او اغلب در سفر‌و سرگرم کارهای تحقیقاتی بود و وقت و حوصله رسیدگی به فرزندان را نداشت.

پدر مارسل پروست که بود؟

اما پدر مارسل پروست که بود داستانی دارد که مختصر آنرا نقل می کنم چون به ایران نیز ربط پیدا می کند: 

آدرین پروست، پزشک و عضو آکادمی پزشکی فرانسه بود و حدود ۲۰ عنوان کتاب و رساله درباره همه‌گیری‌ها و مسیر گسترش و ردیابی آن‌ها نوشت که معروف‌ترین آن‌ها کتاب «مقاله درباره بهداشت بین‌المللی» است. 

این کتاب که موضوع آن بایدهای بهداشتی برای مهار بیماری‌های واگیر به‌ویژه در آسیاست، در سال ۱۸۷۳ منتشر شد.

آدرین پروست  ۱۸ مارس ۱۸۳۴ در شهر کوچک ایلیه در ۱۲۰ کیلومتری جنوب غربی پاریس به دنیا آمد، برای تحصیل پزشکی راهی پاریس شد. در سال ۱۸۶۲، رساله دکتری خود را درباره «هواجنبی ناشناخته» (پنوموتوراکس ایدیوپاتیک) نوشت و چهار سال بعد نیز با دفاع از رساله «گونه‌های مختلف سکته مغزی» در آزمون استادی دانشگاه پذیرفته شد.

دکتر آدرین پروست  در همان موقع، بر روی بیماری‌های مسری نیز تحقیق می‌کرد و علاوه بر استادی دانشگاه و ریاست قدیمی‌ترین بیمارستان پاریس، مأمور بین‌المللی در زمینه بهداشت نیز بود. 

همچنین  او سرپرستی انتشار کتاب‌های بهداشت پزشکی را در یک انتشاراتی برعهده گرفته بود و در سال ۱۸۷۹ نیز به عضویت آکادمی ملی پزشکی فرانسه درآمد.

آدرین پروست مدتی نیز ریاست این آکادمی را عهده‌دار بود و در سال ۱۸۹۲ نیز نشان لژیون دونور را دریافت کرد. او در نیمه دوم قرن نوزدهم، یکی از بزرگ‌ترین پژوهشگران اروپا در زمینه فاصله‌گذاری اجتماعی، قرنطینه و حائل‌های بهداشتی به شمار می‌رفت.

در جست‌وجوی همه‌گیری‌ها

دوره‌ای که آدرین پروست می‌زیست، «دوره طلایی» همه‌گیری‌ها بود: طاعون، وبا، تب زرد و... یکی پشت دیگری هزاران کشته برجای می‌گذاشت.

ایران

دکتر آدرین پروست برای اتمام کار خود بسیار سفر می‌کرد و حتی در زمان ناصرالدین شاه که در ایران بیماری وبا شیوع پیدا کرده بود، به ایران سفر کرد.

در آن زمان ، چندان به محدودیت‌های قرنطینه توجه نمی‌شد و کسی از آن سخن نمی‌گفت. اساساً در اغلب موارد، همه‌گیری‌ها دیر تشخیص داده می‌شد و برای کنترل آن دیر اقدام می‌شد.

در ایران، با این‌که دانشمندان و پزشکان قدیم با راه‌حل قرنطینه آشنا بودند، قرنطینه هیچ‌گاه به صورت مؤثر و اصولی توسط حکومت‌ اجرا نمی شد.

 به همین دلیل در اپیدمی ها و پاندمی های دوره قاجار، وبا در شیراز و طاعون در تبریز و... جمعیت ایران را به میزان قابل‌توجهی کاهش داده بود.

دگر کشورها

آدرین پروست به هند و مصر و شبه‌جزیره عربستان  رفت. 

او همچنین در زمینه بهداشت حمل‌ونقل به‌ویژه حمل‌ونقل دریایی تحقیق کرد. در آن زمان، بخش عمده صادرات و واردات از طریق دریا انجام می‌شد و تحقیقات آدرین پروست از این نظر بسیار مهم بود.

پروست تلاش بسیاری کرد تا اصول بهداشتی در این زمینه را به دولت فرانسه و همچنین دیگر کشورها، به‌ویژه عثمانی و بریتانیا بقبولاند و دولت‌ها را در جهت فراگیری و هماهنگی این اصول مجاب کند. 

هندوستان مر کز بیماریها

در آن دوره، بخش مهمی از تجارت‌ بریتانیا با هندوستان بود که معدن بیماری‌های مسری به شمار می‌رفت.

دو چالش بزرگی که اکنون مطرح است، یعنی چالش بهداشتی و چالش اقتصادی، آن زمان نیز مطرح بود و در اغلب موارد رودرروی یکدیگر قرار می‌گرفت. آدرین پروست تلاش داشت که ضمن توجه به تداوم تجارت‌ها، اصول بهداشتی نیز فراموش نشود.

آلبرکامو

اما آلبر  کامو  نویسنده کتاب طاعون از کجا آن همه اطلاعات را بدست آورد؟  امروزه مشخص شده است که وی از کتاب ها و نوشتجات دکتر آدرین پروست پدر مارسل پروست استفاده می‌کرده است. 

از جمله آن که آلبر کامو برای دانستن سازوکار همه‌گیری‌ها و آمادگی برای نوشتن رمان معروف «طاعون»، از آثار و تحقیقات آدرین پروست به‌ویژه کتاب «دفاع از اروپا در برابر طاعون» بسیار استفاده کرده بوده است.

امیر تهرانی