رازهای کتابخانه من (۲۴): کتابهای مذهبی و دینی(۱)

۷۴-کتاب شهید جاوید

در ارتباط با واقعه جانگداز کربلا کتابها بسیار نوشته شده ولی هیچ کدام به اندازه کتاب" شهید جاوید" مخالف و موافق نداشته است.

کتاب شهید جاوید نوشته صالحی نجف ابادی در باره قیام اماحسین علیه السلام سالها پیش به رشته نگارش د رآمد و از همان آغاز مخالفتهای متعدد نسبت به مطالب آن ابراز شد.زیرا نظر کلی و استنتاجی نویسنده با نظرات مقبول در جهان شیعه در ارتباط با واقعه عاشورا بطور کلی تطابق ندا رد.
نظر مقبول و پدیرفته شده د ر جهان شیعی این است که علاوه بر آن که حرکت عاشورا را قیام بر علیه حکومت فاسد یزید می داند ولی همواره به این نکته باور دارد که امام علیه السلام بر اساس علم الهی و وظیفه ای که بر ای او تقدیر شده این نهضت را بوجود آورده است.

واقعه حره یا آئینه ای که چهره یزید را بیشتر نشان داد.
من یک نکته مهم را ذکر می کنم که به تاریخ بعد از واقعه عاشورا باز می گردد و آن واقعه حره است. هر کس که بدون مطالعه دقیق واقعه وحشتناک حره به بحث در باره علت مخالفت امام حسین عایه السلام با یزید بپردازد به کنه اقدام امام پی نخواهد برد.

در سال ۶۳ قمری مردم مدینه به رهبری عبدالله بن حَنظَلة بن ابی‌ عامر علیه حکومت یزید بن معاویه قیام کردند. در این واقعه، بسیاری از مردم مدینه، از جمله ۸۰ تن از صحابه پیامبر(ص) و ۷۰۰ تن از حافظان قرآن کشته شدند و اموال و نوامیس مردم به غارت رفت

حره به سنگستان سیاه‌رنگ میگویند وچون این قیام از سنگستانی در شرق مدینه به نام «حرّه واقم» یا «حرّه زُهره» (منسوب به بنی‌زهره از اقوام یهود) اعاز شدبه این نام معروف گردید.

زمینه‌های قیام
درباره این که چرا واقعه حره به وقوع پیوست ، روایت‌های گوناگونی رسیده است:
-
۱-اکثر گزارشات نشان می دهد که علت اعتراض و قیام مردم مدینه فساد یزید بوده است
طبق این روایات، والی مدینه، هیئتی از بزرگان شهر از جمله عبدالله بن حنظله را برای ملاقات با یزید به شام فرستاد. هیئت مزبور به محض بازگشت از شام، در برابر مردم به فسق و فجور آشکار خلیفه گواهی دادند و مردم را به اقدام برای خلع یزید از خلافت دعوت کردند.

۲- قیام مردم مدینه در ارتباط با قیام عبدالله بن زبیر در مکه دانسته و حتی گفته‌اند عبدالله بن حنظله از عاملان ابن زبیر بوده است.گفته شده عبدالله حنظله از عاملان عبدالله بن زبیر بوده است.

۳-سیاست اقتصادی معاویه که به تنگدستی و بروز گرسنگی منجر شد.

عزل والی مدینه
مردم مدینه به فرمان عبدالله بن‌زبیر، عثمان‌ بن محمد را از امارت مدینه عزل کردند و بر امویان شوریدند و آنان را، که حدود هزار نفر بودند و در منزل مروان‌ بن حکم گرد آمده بودند، محاصره کردند.و عبد الله بن زبیر ملمور خود عبدالله بن حنطله را به حکمرانی مدینه انتخاب ننود‌



تجهیز سپاه شام
چون کوشش ها و اقدامات مأمور ین برای اطاعت مردم از یزید، هیچ نتیجه‌ای در بر نداشت و حتی نامه تهدیدآمیزی که یزید بر ای مردم مد ینه فرستاده بود و نیز وساطت  یکی از افراد مشهور بنام نعمان‌ بن بشیر برای خاموش نمودن شعله قیام فرونشاندن بجایی نرسید یزیدلشکری برای سرکوب مردم مدینه ارسل و فرماندهی آن را به شخص بیرحمی بنام مسلم بن عقبه عامری داد.تعد لشکریان یزید او را بین ۵۰۰۰ تا ۲۷۰۰۰ نفر نوشته اند .

حمله به مدینه
مسلم با عبور از حرّه، در مشرق مدینه پیاده شد و به مردم مدینه سه روز مهلت داد آنگاه، پس از دور زدن خندق، از پشت سر و با کمک طایفه بنی حارثه، که با وعده‌های مالی فریفته شدند، وارد شهر شد و چندان جنایت کرد که به مُجرم و مُسرف معروف شد.

رفتار شامیان با مردم
مسلم‌بن عقبه، به دستور یزید، سه روز جان و مال مردم را بر سپاهیانش حلال کرد.
 ابن‌ کثیر و سیوطی غارت و جنایات سپاهیان او را مصیبتی سهمگین و وصف‌‌ناپذیر خوانده‌اند. به بیان واضح تر سپاهیان مسلم‌بن عقبه در آن سه روز، از ارتکاب هیچ عمل زشتی، همچون ؛
تجاوز به نوامیس،
بیرون کشیدن جنین از شکم زنان
و کشتن نوزادان 
و توهین به صحابه بزرگ پیامبر(ص)، از جمله جابر بن عبدالله انصاری نابینا و ابوسعید خُدری، فروگذار نکردند.

شمار کشتگان واقعه حرّه را بیش از ۴۰۰۰ و به قولی۱۱۷۰۰ یا ۱۰۷۰۰ نفر  برآورد کرده‌اند.

از این میان، ۷۰۰نفر از حاملان قرآن و ۸۰ صحابی رسول خدا به قتل رسیدند، به‌نحوی که کسی از اهل بدر باقی نماند.
 عبدالله بن حنظله و فرزندانش نیز کشته شدند.

بیعت گرفتن از مردم
مسلم پس از این جنایات، مردم شهر را جمع کرد و از آنان برای یزید بیعت گرفت، مبنی بر اینکه آنان و پدرانشان بنده یزید بوده‌اندو به تعبیر دیگر، فَیء (غنیمت جنگی) یزید هستند  و هرکسی را که از این فرمان سر باز می‌زد، گردن می‌زدند.

منبع ویکی شیعه

پرسش مهم
حال تصور کنید که امام حسین (ع )دست بیعت به یزید داده بود و حکومت او را تایید کرده بود. و از انجا که واقعه حره به خود مردم مدینه و تبلیغات عبدالله بن زبیر مربوط می شد در نتیجه این حمله صورت می گرفت و امام که با یزید بیعت کرده بود باید در شهر مدینه شاهد چنان جنایات وحشتتناکی بود.
-آیا آن وقت مسلمانان نمی پرسیدند چرا نوه پیامبر اسلام با یزید بیعت کرده است. ؟
- او که یزید را می شناخت و از فساد او با خبر بود پس چرا حسین بن علی قبول کرد که یزید به خلافت بر سد؟

وقطعا بهم که می رسیدند ودور هم که جمع می شدند می گفتند: خوب دیگر ! مال دنیاست . حسین بن علی فرزند علی بن ابی طالب و نوه پیامبر اسلام هم پول گرفت و رضایت به حکومت شخص فاسدی مانند یزید داد.
ولی حسین بن علی با هو شمندی الهی با یزید بیعت نکرد و بلکه به جنگ با سپاه یزید تن در داد د رحالی که سپاه یزید تعدادشان بسیار بیشتر از او بود.

یعنی همین حادثه شوم حره مشخص می شود که امام حسین(ع) یزید رابخوبی شناخته بود و به همین علت گفته بود: "مثل من با یزید بیعت نخواهد کرد."

صالحی نجف آبادی در مقدمه کتابش می نویسد:
۱-گروهی گفته اند: برنامه ی امام این بود که خود و خانواده و کمی از یاران برگزیده اش را به کربلا ببرد تا
خود و یارانش کشته شوند و خانواده اش به اسیری بروند تا از این راه حکومت بنی امیه رسوا شود و بدین
وسیله اسلام زنده گردد.

۲-بعضی دیگر میگویند امام میخواست خود را به کشتن بدهد تا بزرگترین پاداش را از خداوند دریافت
و به بالاترین درجات سعادت برسد

.۳ -برخی هم میگویند: قیام امام دو وجهه داشته وجهه ظاهر و وجهه باطن.
از نظر وجه هی ظاهر چنین مینمود که میخواهد در کوفه تشکیل حکومت بدهد و با قدرت حکومت، اسلام را زنده کند. ولی از نظروجه هی باطن میدانست به کوفه نمیرسد و در کربلا شهید میشود .

4 -یک گروه با انصاف از اهل سنت قیام آن حضرت را یک قیام اصلاحی غیر قابل اجتناب در مورد حکومت اسلامی دانست
حرکت فرزند پیغمبر را تا سرحد اعجاب تقدیس کردهاند.

5 -گروه دیگری از اهل سنت به حرکت امام با چشم انتقاد نگریسته و گفته اند: جنبش حسین بن علی
(علیهالسلام) یک شورش ابتدایی حساب نشده بود که لازم بود حکومت وقت برای حفظ نظم و آرامش آن
را سرکوب کند!.
این گروه در این باره، حدیثی از رسول خدا صلیاالله علیه وآله بدین صورت نقل میکنند که: «من اراد ان یفرق
کسی که بخواهد میان امت اسلامی تفرقه بیندازد با 4 امر هذه الأمة و هو جمیع فاضربوه بالسیف کائنا من کان»
شمشیر سرکوبش کنید هر کس میخواهد باشد». اینان حدیث مزبور را با قیام امام حسین (علیهالسلام) تطبیق میکنند

نظر فراموش شده:

6 -نظر دیگری در حدود ده قرن پیش از طرف بزرگان علمای شیعه درباره قیام امام (علیهالسلام) اظهار ش
که در این اواخر تقریباً فراموش گشته و کمتر به آن توجه میشود. این نظر از سخنان علمای بزرگی چون
شیخ مفید و سید مرتضی و شیخ طوسی رضوان االله علیهم استفاده میشود.

این علمای بزرگ شیعه که از پایه گذاران اسلوب علمی و اجتهادی در فقه و اصول و تفسیر و کلام به شمار
میروند چون به زمان ائمه معصومین سلام االله علیهم نزدیکتر بوده و دارای روش تحقیقی و اجتهادی در علوم
اسلامی میباشند بیشتر و بهتر میتوانستهاند درباره قیام مقدس حضرت سیدالشهدا صلوات االله علیه به بررسی
بپردازند و برنامه آن حضرت را به صورتی بی پیرایه تر و خالص تر درک و تشریح نمایند.
از این جهت در این کتاب نظر این دانشمندان بزرگ بیشتر مورد توجه واقع شده بلکه میتوان گفت: قسمت
اعظم کتاب همین نظر را تشریح کرده و توضیح داده است (متن نظر این علمای بزرگ در همین کتاب از صفحه

439 به بعد درج شده است.
نتیجه بررسیها:

از مجموع بررسیهایی که در این کتاب شده این نتیجه به دست میآید که حرکت سیدالشهدا سلام الله علیه
علاوه بر جنبه الهی و آسمانی که دارد از نظر سنتهای عقل و قوانین اجتماعی نیز حرکتی عاقلانه و ضروری و
غیر قابل اجتناب بوده و اگر از جنبه امامت آن حضرت هم صرف نظر شود نهضت وی از دیدگاه یک
سیاستمدار ورزیده و با فراست نیز خردمندانه ترین و واقع بینانه ترین نهضت به شمار میرود.

و نیز اصول کلی این جنبش مثل قواعد ریاضی برای همیشه تازه و زنده و قابل پیروی است و از این جهت
تاریخ قیام حسین بن علی (علیهالسلام) از با ارزشترین مباحثی است که سزاوار است برای درس گرفتن از آن،
مورد بررسی و تحقیق قرار گیرد.
از این رو در این کتاب قیام امام از مجرای کارهای عقلایی و مجاری طبیعی،بررسی شده تا مکتب زنده و ارزنده آن حضرت، دیگران را نیز رهبری نماید و جوانمردان آزاده بتوانند از جنبشآموزنده پیشوای مجاهدان دست بگیرند و طبق آن عمل نمایند زیرا همان طور که به حکم آیه به تحقیق در رسول خدا برای شما سرمشق نیکویی وجود دهرد »(احزاب آیه 21 (عمل رسول خدا صلی االلهعلیه وآله سرمشق مردم است عمل امام نیز سرمشق و راهنمای مردم است چنان که خود امام حسین فرمود:
"در این مبارزه عمل من سرمشق شماست».
بنابراین مسلمانان باید برنامه ی عملی آن حضرت را به طور صحیح درک کنند و از آن پیروی نمایند.

ضمناً تذکر این نکته لازم است که چون یکی از اهداف این کتاب جوابگویی به گفته های بعضی از اهل سنت و
خاور شناسان بوده مطالب آن طوری بیان شده که بتواند جوابگوی آنان باشد.
ناگفته نماند که در این کتاب گاهی دلیلهای روشن تاریخی، نگارنده را به راهی برده که به پیروی از شیخ مفید
و سید مرتضی و شیخ طوسی رضوان االله علیهم برخلاف بعضی از مطالبی که از قرن 7 هجری به بعد به بین
مردم مشهور شده نظر داده است.
از صاحب نظرانی که مطالبی را بر خلاف آنچه تا حال فکر میکردهاند در این کتاب میخوانند انتظار میرود آن
مطالب را با دقت بیشتری بخوانند آنگاه اگر نقاط ضعفی در آن یافتند نگارنده را آگاه سازند تا از نظر صائب آنان
برای رفع نواقص کتاب استفاده شود.
ضمناً یادآوری این نکته مناسب است که مطالب این کتاب در طول قریب هفت سال در هر فرصت مناسبی
یادداشت و جمع آوری شده و به تدریج تنظیم گشته است. "

نتیجه گیری نهایی
بنظر می رسد که صالحی نجف آبادی این نظریه را برگزیده که می گوید امام حسین علیه السلام یک قیام اصلاحی اجتماعی انجام داده و د رنتیجه تمایل دارد جنبه امامت و الهی بودن امام را در نظر نگیرد.

این دیدگاه با نظر اکثریت شیعه مخالف و با نظر بسیاری از اهل تسنن هماهنگی دارد.

ادامه دارد

امیر تهرانی 

ح،ف

تا اینجا ۷۴ جلد