۱۰۰۱ کتاب که باید خواند: ادب پارسی: کتاب شاهنامه فردوسی (۲)

شاهنامه (۲)

فردوسی در ابتدای شاهنامه و در آعاز گزارش تاریخ باستان ایر ان پرسش  مهمی مطرح نموده و می پرسد :

نخستین کسی که حکومت در ایر ان بوجود اورد که بود؟

سخن گوی دهقان چه گوید نخست

که نامی بزرگی به گیتی که جست؟

که بود آنکه دیهیم بر سر نهاد؟

ندارد کس آن روزگاران به یاد

مگر کز پدر یاد دارد پسر

بگوید ترا یک به یک در به در

که نام بزرگی که آورد پیش؟

کرا بود از آن برتران پایه بیش؟

پژوهندهٔ نامهٔ باستان

که از پهلوانان زند داستان

در پاسخ او گیومرث را نخستین فرمانروای ایران می خواند که آیین حکومت و تخت و کلاه داری  را پایه ریزی کرد:

چنین گفت کآیین تخت و کلاه

کیومرث آورد و او بود شاه

چو آمد به برج حمل آفتاب

جهان گشت با فر و آیین و آب

بتابید ازآن سان ز برج بره

که گیتی جوان گشت ازآن یکسره

کیومرث شد بر جهان کدخدای

نخستین به کوه اندرون ساخت جای

منزلگاه ظهور  کیومرث بنیان گذار حکومت در ایران

فردوسی منزلگاه ظهور نخستین فرمانروای ایران را کوهی بلند معرفی می کند.زیرا کوه نماد قدرت و مقاومت و پایداری است.بزعم برخی کوه دماوند را محل ظهور گیومرث می دانند  :

سر بخت و تختش برآمد به کوه

پلنگینه پوشید خود با گروه

اقدامات کیومرث و سی سال حکومت او

گیومرث لباس پلنگینه می پوشیده و نخستین کارش پرورش و آموزش آئین زندگی بوده است!

ازو اندر آمد همی پرورش

که پوشیدنی نو بد و نو خورش

به گیتی درون سال سی شاه بود

به خوبی چو خورشید بر گاه بود

همی تافت زو فر شاهنشهی

چو ماه دو هفته ز سرو سهی

دد و دام و هر جانور کش بدید

ز گیتی به نزدیک او آرمید

بنا به گفته فردوسی او به اهلی کردن حیوانات نیز دست آغازیده است،

دوتا می‌شدندی بر تخت او

از آن بر شده فره و بخت او

سپس به معرفی دو شخصیت می پردازد که آئین و دین را از گیومرث آموختند و احتمالا آنان نخستین مربیان فرهنگی و دینی مردمان بودند!

به رسم نماز آمدندیش پیش

وزو برگرفتند آیین خویش

ادامه دارد...

امیر تهرانی

ح.ف