۱۰۰۱ کتاب که باید خواند: ادب پارسی: رساله منون نوشنه افلاطون: آیا کسی هست که بدنبال بدی و تیره بختی باشد؟

ادامه از نوشتار پیشین

رساله منون نوشنه افلاطون : مذاکرات سقراط با منون

آیا کسی هست که بدی را بشناسد ولی  آنرا بخواهد؟

آیا کسی هست که بدنبال تیره بختی د بیچارگی باشد؟

...منون: سقراط، آماده ام بمانم به شرط آنکه تو نیز همه ی موضوع بحث را بر من روشن سازی.

 سقراط: در آمادگی من تردید مکن. اگر بتوانم در این گونه مسائل با تو گفت و گو کنم هر دو سود خواهیم برد. اکنون تو نیز به وعده ی خود وفا کن و بگو که قابلیت چیست. ولی بهوش باش تا، چنانکه در مقام شوخی به کسی که ظرفی شکسته است می گویند، از یکی چند تا نسازی. بلکه قابلیت را سالم نگاه دار و مگذار کل از دست برود

 منون: سقراط، به عقیده ی من قابلیت آن است که، چنانکه شاعر می گوید، «آدمی از زیبائی لذت ببرد و به فراهم ساختن آن نیز توانا باشد». به عبارت دیگر کسی دارای قابلیت است که شیفته ی زیبائی باشد و بتواند آن را به دست آورد.

 سقراط: به عقیده ی تو شیفتگان زیبائی خوبی را می جویند؟

 منون: آری.

 سقراط: پس برخی از مردمان بدی را می جویند و پاره ای خوبی را؟ همه ی مردمان خوبی را نمی خواهند؟

 منون: من چنین می پندارم.

 سقراط: پس کسانی هم هستند که بدی را می خواهند؟

 منون: آری.

 سقراط: بدی را به گمان اینکه خوب است می خواهند یا می دانند که بد است و با این همه آرزو می کنند به آن برسند؟

 منون: هر دو صورت ممکن است.

 سقراط: پس می گوئی ممکن است کسی بداند که چیزی بد است و آن را بخواهد؟

 منون: آری.

 سقراط: مرادت از اینکه می گوئی آن را می خواهد چیست؟ می خواهد که بدی به او برسد؟

 منون: آری.

 سقراط: چون می پندارد که بدی برای او سودمند است؟ یا می داند که بدی زیان دارد و با این همه می خواهد؟

 منون: بعضی کسان بدی را به گمان اینکه سودمند است می خواهند و برخی دیگر با اینکه می دانند زیان 

 سقراط: و گمان می بری کسانی که بد را سودمند می پندارند، بر بدی آن واقف اند؟

 منون: نه، گمان نمی کنم.

 سقراط: پس کسانی که بر بدی آن واقف نیستند بدی را نمی خواهند بلکه چیزی را می خواهند که گمان می کنند خوب است؟ به عبارت دیگر کسانی که بدی را نیک می پندارند و می خواهند، در حقیقت خواهان خوبی اند نه بدی. چنین نیست؟

 منون: چنین می نماید.

 سقراط: ولی آنان که بدی را می شناسند و می خواهند، نمی دانند که از بدی زیان خواهند دید؟

 منون: البته باید بدانند.

 سقراط: و نمی دانند که اگر زیان ببینند تیره روز خواهند شد؟

 منون: بی شک می دانند.

 سقراط: و نمی دانند که اگر زیان ببینند تیره روز خواهند شد؟

 منون: می دانند.

 سقراط: کسی هست که تیره روزی بخواهد و از نیکبختی بگریزد؟

 منون: سقراط، گمان نمی کنم.

 سقراط: پس منون گرامی، کسی که تیره روزی نخواهد و از نیکبختی نگریزد، بدی را نخواهد خواست زیرا تیره روزی جز این نیست که آدمی در پی برود و بد گردد.

 منون: سقراط، حق به جانب توست. هیچ کس نمی تواند در آرزوی بدی باشد.

 سقراط: به یاد داری که گفتی قابلیت این است که آدمی خوبی را بخواهد و توانائی رسیدن به آن را داشته باشد؟

 منون: چنین گفتم.

 سقراط: ولی بحث ما روشن ساخت که آن خواستن در همه هست و از این حیث هیچ کس بهتر از دیگران نیست.

 منون: چنین می نماید.

 سقراط: پس بگوئیم تنها از حیث توانائی رسیدن به آن یکی برتر از دیگری است؟

 منون: آری باید چنین بگوئیم.

 سقراط: پس قابلیت این است که انسان بتواند خوبی را به دست آورد؟

 منون: آری سخن درست همین است.

ادامه دارد...

امیر تهرانی

ح.ف