هزار و یک کتاب که باید خواند از کتاب حرفهای همسایه نوشته نیمایوشیج: آسان ولی مشکل؟

از کتاب حرفهای همسایه

نوشته نیمایوشیج

عزیزم!

همسایه میگوید «شعر نباید شنونده را در فهمیدن معنیی آن، معطل کند». یقین کنید دوست عزیز من،قدیمترین حرفی که من در زندگانیی شاعری خود شنیدهام، این است. مثل اینکه در گهواره زیر گوشمن تلقین میشد.
یکی از شعرای فرانسه، که درست در نظرم نیست (و شاید بوالو در آر پوئهتیک) میگوید: "آسان،مشکل". یعنی آسان فهمیده شود، ولی ساختن این آسان، مشکل باشد. یعنی هرکس نتواند. اگر شما "باخون" گورکی را خوانده باشید، میدانید مقصود از "آسان، مشکل" چه چیز خواهد بود. اما این هنریست. در پیش قدما من نمیتوانم این را هنر بدانم. سراسر اشعار بدوی در تاریخ ادبیات دنیا همین حال را دارد. آثار دورههای رئالیستی (شعرهای خالی از عمق و خیال و حس دقیق) سراسر آسان فهمیده
میشوند. اما از من چیزی را که باید بشنوید – مشکلآسان - یعنی مشکل فهمیده شود و آسان گفته شده باشد. شعر و موسیقی و نقاشی در دوره ی ما به این مرحله ی باریک و عمیق رسیده اند. پابه پای همه چیز،همه چیز تکامل پیدا کرد. نمیتوان منکر بود، امروز شعر آسان، شعر هومر، فردوسی و بوستان سعدیست.
دیروز شعر مشکل بود. اساس شعر هندی در ادبیات ما نمونه ی آن اشکال است یعنی شعر مرحله ای از تکامل خود را پیمود. امروز شعر، و فرق ندارد هنر، برای خواص است (در مرحلهی اعلای خود) این قسم هنر مشکل است. پیش از انس و عادت به طرز کار، برای عموم مردم و برای کسانی تنبل که نمیخواهند به خود زحمت فعالیت دماغی بدهند، فهم این قبیل اشعار مشکل است. اما فهم این نکته آسان است که تکامل ذوق و فکر انسانی را، احمقانه است انکار کردن. این بود آنچه من در این خصوص میدانستم. شعر امروز از حیث عمق و موشکافی معتبر شده است.
مع الوصف، اگر شما برای عوام کاری بکنید که این هنر را انکار نمیکنند و به جای خود ارزشی دارد، اما اگر منکر این مرحله ی عالی باشید به فکر و ذوق شما کسی ارزش نمیدهد.
فقط چیزی هم که میتوانستم بر موضوع این نامه علاوه کنم این نکته ی اخیر است. والسلام علی من اتبع الهدی. راه راست را ذوق شما به شما میفهماند. هیچ کاری برخلاف آن نکنید - ولو غلط - زیرااین غلط، طبیعیست.

آذر 13

انتخاب

امیر تهرانی

ح.ف