سیری در تاریخ انسان وجهان
کمتر خواننده حرفه ای کتاب را می توان یافت که علاقمند به خواندن و مطالعه کتابهای تاریخی نباشد. این علاقمندی در افرادی مانند من به توان چها ر و پنج است.البته طی ارائه گزارشات و طی نوشتار های این وبلاگ عدد دقیق آن مشخص خواهد شد. ولی فکر می کنم حد اقل پانصد جلد از سه هزار وپانصد جلد کتابی که خوانده ام کتابهای تاریخی باشد.
۴۶-کتاب تاریخ بیهقی
نخستین کتاب تاریخ که مرا بشدت جذب نمود و هنوز همان علاقمندی را به آن دارم کتاب تاریخی بیهقی بود.
نویسنده این کتاب با ارزش ابوالفضل محمد بن حسین بیهقی است. گویا این کتاب بخشی از کتاب مفصّل تری به نامهای جامع التواریخ ، جامع فی تاریخ سبکتگین ابوالفضل بیهقی، و یا تاریخ آل محمود یا تاریخ آل سبکتگین است. آن طور که بیاد دارم خود بیهقی مجلدات تاریخ جامع را سی عدد ذکر می کند که انروزه فقط همین بخش باقیمانده است.
این بخش ۴۲ سال از سلطنت غزنویان را پوشش می دهد که خود کتاب با مرگ سلطان محمود و به تخت ر سیدن سلطان مسعود غزنوی آغاز می شود.
نقطه آغاز این تاریخنگاری مرگ سلطان محمود غزنوی و حرکت سلطان مسعود از سپاهان یا همان اصفهان است و سپس ورود به شهر ری نزدیک تهرا ن و از تهران به نشابور و آنگاه به هرات می رسد.
محمود غزنوی که فردوسی بزرگ شاهنامه را بنام او سرو ده بود در غزنین سر بر خاک گور گذاشت. او همان کسی بود که می گفت :"انگشت در جهان کرده و بد نبال رافضی( شیعیان ) می گردم."
چون مسعود در سپاهان بود برخی از بزرگان دربار غزنوی فرزند دیگر سلطان محمود را به تخت شاهی نشاندند. از جمله این بزرگان امیر حسنک وزیر ایرانی والاتبار و غیر تمندی بود که ایران در نظر او مهمتر از سلطان محمود و مسعود بود. اما بعد در همین کتاب تاریخ بیهقهی شرح جانگداز ی از بیهقی وجود دارد که داستان بر دار کشیدن حسنک وزیر را ارایه می کند که بر اثر حسادت همکاران و کینه خلیفه قلدر عباسی فرمان قتل او صادر شده بود.
علی بن زید بیهقی گزارش نموده هر سی جلد کتاب جامع تاریخ نوشته شده توسط ابولفضل بیهقی را در کتابخانه سرخس و کتابخانه مدرسه خاتون مهد عراق در نیشابور دیده بوده است.
مسعود و خطاهای دوران نوجوانی
بین مسعود و محمود پدر و پسر در بسیاری از موارد اختلاف بود حتی یکبار روبروی همدیگر صف جنگی آراستند و می رفت که یا پدر پسر را بکشد و یا برعکس پسر پدر را به قتل رساند.اما با پا در میانی افرادی مانند همین بیهقی و احتمالا حسنک وزیر ، مسعود به دستبوسی پدر رفت.
تصویر خانه شهوانی مسعود
زمانی مسعود بعنوان ولیعهد و در شهری دور از پایتخت غزنویان و دور از چشم پدر بود دستور داده بود که برایش سالنی با تصویر های مستهجن از صحنه های شهوانی بسازند و شب هنگام در آن سالن بسر می برد.
جاسوسان پدر خبر را به سلطان محمود دادند و محمود دستور تحقیق داد تا تنبیه مقرر کند. ولی پیش از آن که پیک او غزنین را ترک کند ساعتها قبل جاسوس مسعود که در دربار پدر خبر چینی می کرد عازم محل اقامت مسعود شده بود. و پیش از رسیدن گزارشگر دربار غزنوی، جاسوس مسعود خبرش کرده و او دستور تخریب تصویر ها را به نحوی داده بود که وقتی عامل سلطان وارد شد هیچ اثری از آ ن تصاویر نمانده بود.
معتبر ترین تا یخ عصر غزنوی
تاریخ بیهقی مهمترین و معتبرترین تاریخ عصر غزنوی است که شش مجلد به دست آمده آن شامل حوادث روزگار پادشاهی امیر مسعود، فرزند سلطان محمود غزنوی است .
این کتاب مورد قبول تاریخنگاران غربی نیز بوده است و در نگارش تاریخ ایر ان دوران غزنوی منبع مهمی به شمار آمده است. علاوه بر آن، کتاب اطلاعات خوبی در باره سلجوقیان، سامانیان، صفاریان و طاهریان را ارائه می کند.
همچنین کتاب تاریخ بیهقی اطلاعات مفیدی از ادیبان، شعرا، سرزمین خراسان به ویژه خوارزم، امثال و حکم و به طور کلی حیات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و ادبی ایران در عصر غزنوی به دست میدهد .
بیهقی خود گفته است:
"سخنی نرانم تا خوانندگان این تصنیف گویند شرم باد این پیر را."
"غرض من آن است که تاریخ پایهای بنویسم و بنایی بزرگ افراشته گردانم، چنان که ذکر آن تا آخر روزگار باقیماند."
در نوشتار بعدی در باره تاریخ بیهقی ماجرای حسنک وزیر را بیان خواهیم داشت...
ادامه دارد...
ح.ف
تکرار و اضافات
سیری در تاریخ انسان وجهان
کمتر خواننده حرفه ای کتاب را می توان یافت که علاقمند به خواندن و مطالعه کتابهای تاریخی نباشد. این علاقمندی در افرادی مانند من به توان چها ر و پنج است.البته طی ارائه گزارشات و طی نوشتار های این وبلاگ عدد دقیق آن مشخص خواهد شد. ولی فکر می کنم حد اقل پانصد جلد از سه هزار وپانصد جلد کتابی که خوانده ام کتابهای تاریخی باشد.
۴۶-کتاب تاریخ بیهقی
نخستین کتاب تاریخ که مرا بشدت جذب نمود و هنوز همان علاقمندی را به آن دارم کتاب تاریخی بیهقی بود.
نویسنده این کتاب با ارزش ابوالفضل محمد بن حسین بیهقی است. گویا این کتاب بخشی از کتاب مفصّل تری به نامهای جامع التواریخ ، جامع فی تاریخ سبکتگین ابوالفضل بیهقی، و یا تاریخ آل محمود یا تاریخ آل سبکتگین است. آن طور که بیاد دارم خود بیهقی مجلدات تاریخ جامع را سی عدد ذکر می کند که انروزه فقط همین بخش باقیمانده است.
این بخش ۴۲ سال از سلطنت غزنویان را پوشش می دهد که خود کتاب با مرگ سلطان محمود و به تخت ر سیدن سلطان مسعود غزنوی آغاز می شود.
نقطه آغاز این تاریخنگاری مرگ سلطان محمود غزنوی و حرکت سلطان مسعود از سپاهان یا همان اصفهان است و سپس ورود به شهر ری نزدیک تهرا ن و از تهران به نشابور و آنگاه به هرات می رسد.
محمود غزنوی که فردوسی بزرگ شاهنامه را بنام او سرو ده بود در غزنین سر بر خاک گور گذاشت. او همان کسی بود که می گفت :"انگشت در جهان کرده و بد نبال رافضی( شیعیان ) می گردم."
چون مسعود در سپاهان بود برخی از بزرگان دربار غزنوی فرزند دیگر سلطان محمود را به تخت شاهی نشاندند. از جمله این بزرگان امیر حسنک وزیر ایرانی والاتبار و غیر تمندی بود که ایران در نظر او مهمتر از سلطان محمود و مسعود بود. اما بعد در همین کتاب تاریخ بیهقهی شرح جانگداز ی از بیهقی وجود دارد که داستان بر دار کشیدن حسنک وزیر را ارایه می کند که بر اثر حسادت همکاران و کینه خلیفه قلدر عباسی فرمان قتل او صادر شده بود.
علی بن زید بیهقی گزارش نموده هر سی جلد کتاب جامع تاریخ نوشته شده توسط ابولفضل بیهقی را در کتابخانه سرخس و کتابخانه مدرسه خاتون مهد عراق در نیشابور دیده بوده است.
مسعود و خطاهای دوران نوجوانی
بین مسعود و محمود پدر و پسر در بسیاری از موارد اختلاف بود حتی یکبار روبروی همدیگر صف جنگی آراستند و می رفت که یا پدر پسر را بکشد و یا برعکس پسر پدر را به قتل رساند.اما با پا در میانی افرادی مانند همین بیهقی و احتمالا حسنک وزیر ، مسعود به دستبوسی پدر رفت.
تصویر خانه شهوانی مسعود
زمانی مسعود بعنوان ولیعهد و در شهری دور از پایتخت غزنویان و دور از چشم پدر بود دستور داده بود که برایش سالنی با تصویر های مستهجن از صحنه های شهوانی بسازند و شب هنگام در آن سالن بسر می برد.
جاسوسان پدر خبر را به سلطان محمود دادند و محمود دستور تحقیق داد تا تنبیه مقرر کند. ولی پیش از آن که پیک او غزنین را ترک کند ساعتها قبل جاسوس مسعود که در دربار پدر خبر چینی می کرد عازم محل اقامت مسعود شده بود. و پیش از رسیدن گزارشگر دربار غزنوی، جاسوس مسعود خبرش کرده و او دستور تخریب تصویر ها را به نحوی داده بود که وقتی عامل سلطان وارد شد هیچ اثری از آ ن تصاویر نمانده بود.
معتبر ترین تا یخ عصر غزنوی
تاریخ بیهقی مهمترین و معتبرترین تاریخ عصر غزنوی است که شش مجلد به دست آمده آن شامل حوادث روزگار پادشاهی امیر مسعود، فرزند سلطان محمود غزنوی است .
این کتاب مورد قبول تاریخنگاران غربی نیز بوده است و در نگارش تاریخ ایر ان دوران غزنوی منبع مهمی به شمار آمده است. علاوه بر آن، کتاب اطلاعات خوبی در باره سلجوقیان، سامانیان، صفاریان و طاهریان را ارائه می کند.
همچنین کتاب تاریخ بیهقی اطلاعات مفیدی از ادیبان، شعرا، سرزمین خراسان به ویژه خوارزم، امثال و حکم و به طور کلی حیات اجتماعی، اقتصادی، سیاسی و ادبی ایران در عصر غزنوی به دست میدهد .
بیهقی خود گفته است:
"سخنی نرانم تا خوانندگان این تصنیف گویند شرم باد این پیر را."
"غرض من آن است که تاریخ پایهای بنویسم و بنایی بزرگ افراشته گردانم، چنان که ذکر آن تا آخر روزگار باقیماند."
در نوشتار بعدی در باره تاریخ بیهقی ماجرای حسنک وزیر را بیان خواهیم داشت...
ادامه دارد...
ح.ف
تکرار و اضافات
ادامه دارد...
جهان پر رمز و راز رمان ، داستان و نمایشنامه
اصولا رمانها و کتابهای داستانی سه نوع هستند:
-تاریخی
- تخیلی
-معمولی(داستانی)
رمانهای ایرانی
من از هزار و یک شب شروع می کنم.
برای نخستین بار مجموعه همه داستانهای هزار و یک شب را در یک مجلد بزرگ و قطور از یک کتابفروشی کنار خیابان خریدم.
یک دکه کتابفروشی که در خیابان خیام و نزدیک به خیابان امام خمینی امروز و روبروی دفتر قدیمی روزنامه اطلاعات قرار داشت . سال پیش که در داخل تاکسی از مقابلش رد شدم هنوز وجود داشت. این کتابفروشی خیابانی و یک کتابفروشی خیابانی دیگر که در خیابان فردوسی و بالا ی خیابان منوچهری قرار دارد در دوران جوانی و حتی میانسالی از مهمترین مراکزی بودند که من از آنها کتاب می خریدم.
البته کتابفروشیهای اصلی قدیمی هم بودند ک فکر می کنم پانصد جلد از آنها کتاب خریده باشم مانند کتابفروشی ایر انیان نرسیده به میدان توپخانه، کتا بفروشی اکبر آقا در پاساژ جنب میدان انقلاب، کتابفروشی آقای غیبی کنار همان پاساز که فروشنده ای با وجدانست و با هم دوست شده ایم اگرچه تفاوت سنی داریم. کتابفروشی علمی، طهوری، معرفت، گوتنبرگ.
هم چنین کتابفروشی غیبی برادر همان آقای ِغیبی در میدان انقلاب که یک کتاب فروشی بسیار بزرگ و کتابهای خوب داشت.
یک کتاب فروشی هم در پاساژ ی در خیابان انقلاب بعد از میدان فردوسی روبروی کلاس زبان شکوه بود که کتابهای خارجی زیادی از او خریدم.
از کتابفروشیهای خیابان و میدان انقلاب خرید های زیادی کردم . کتابفروشی حسین آقا در پاساژ بالای میدان انقلاب در خیابان کارگر کتابهای خوب خریدم و او هم بعدا از من خرید کرد.)
۴۴-هزار و یکشب
هزار و یک شب مادر همه کتابهای داستانی و تخیلی است که بر عرصه داستان نویسی جهان اثری فر موش نشدنی داشته است.غربیها از این کتاب گنجهایی زیادی را بیرون آوردند.(ما در آن سهمی نداشتیم صد افسوس !) .
ابتدا یک فرانسوی آنرا ترجمه کرد بعد فرانسیس ریچارد برتن کارمند و افسر نظامی اینتلیجنت سرویس انگلیس که به زبانهای فارسی، عربی، هندی، سانسکریت، و...روی هم شاید نوزده زبان آنقدر مسلط بود که وقتی در ایران بسر می برد خودر ا عبدالله فارسی نامیده بود و وقتی در سرزمین های عربی بود خودر ا شیخ عبدالله پشتو، صوفی قادری و مانند آن معرفی می کرد. او در حالی که مسیحی بود به زیارت مکه و مدینه رفت و زیارتنامه او معروف است.
ترجمه ریچارد بر تن از هزار و یک شب به انگلیسی هنوز هم معتبر است و غرب از طریق ترجمه او با هزار و یک شب آشنا شد.
در نوشتار بعد ادامه دارد...
امیر تهرانی
ح.ف
تکرار
زبان آلمانی
سومین زبان خارجی که یاد گرفتم زبان المانی بود البته بدون هیچ گونه معلم و آموزگاری! خود م معلم خودم بودم . برای یاد گیر ی این زبان از سه کتاب استفاده استفاده کردم:
۳۳-آموزش زبان المانی محمد عباسی
۳۴-کتاب آموزش زبان المانی برای خارجیان(Deutsche Sprachkehre Fuer Auslaender) این کتاب آلمانی به آلمانی بود. دو جلد آنرا خواندم
۳۵-کتاب گرامر مفصل زبان المانی سپهبد ی
۳۶-فرهنگ لغت محیط آلمانی -فارسی عباسی
۳۷- فرهنگ لعت فارسی آلمانی تالیف د.پ.ح چاپ خیام
۳۸-انشاء و مکاتبه بزبان المانی
کتاب نخست بقدری واضح و ساده و پرمحتوی بود که تقریبا اعلب نکات گرامری را اموزش می داد وهمرا با تلفظ لغات و تمرین های کوتاه بود. این کتاب مشکلات گرامر زبان المانی را برای من آسان نمود.کتاب سوم بگونه ای بود که هم نوشتن و هم سخن گفتن به زبان آلمانی حتی بصورت طولانی را من از آن یاد گرفتم.
کتاب دوم روش خود را داشت و چون آلمانی به آلمانی بود باعث شد محفوظات لغت من بیشتر شود ودر ضمن با مردم آلمان و فرهنگ آلمانی آشنا شوم.
از کتاب نامه نگاری و انشاء نیز مکاتبات آلمانی و نوشتن نامه را یاد گرفتم که بعدها در کار و شغل مرا فراوان یار بود.
پس از دوره یاد گیری زبان المانی به مطالعه کتابهای آلمانی پرداختم . از رمان و داستان شروع کردم. نخستین کتابها عبارت بودند از:
۳۹-عقاید یک دلقک نوشته هاینریش بول نویسنده مشهور آلمان
۴۰-مادر کوراژ و فرزندانش Mutter Courage und ihre kiner t
۴۱-زندگی گالیله Leben Des Galilei
۴۲- بر فهای کلیمانجارو Schnee auf dem klimanscharo
۴۳-کتاب دویچلاند در باره تاریخ و سرزمین المان به آلمانی
کتاب نخست دربارهٔ دلقکی است به نام هانس شنیر است که معشوقهاش، ماری، بخاطر مو ضوعات مذهبی او را ترک کرده وبا یک مرد کاتولیک به نام هربرت تسوپفنر سر وسر پید ا کرده که دارای نفوذ مذهبی و سیاسی قابل توجهی است.
هانس وقتی به این مطلب پی می برد دچار افسردگی شدید شده و مرضهای همیشگیاش، مالیخولیا و سردرد تشدید می یابند و او رو برای رهای از درد شکست در عشق به مشروب رو آورده است.
این جمله را هاینریش بل از زبان هانس می آورد که دارای معنی مفید و قابل توجهی است: «دلقکی که به مشروب روی بیاورد، زودتر از یک شیروانی ساز مست سقوط میکند».
کتاب مصیبتنامه این مرد جوان آلمانی است که آسمان بر سر او خراب شده و او همه مشکلاتش را از کلیسا و مردان مذهبی و مقررات کلیسایی می داند. فقر او ،بیکاری، شکست دایمی در بدست آوردن ماری تا اخر زندگی او ادامه می یابد . وقتی هانس کارش را از دست می دهد به همه کس زنگ می زند تا پول قرض بگیرد ولی هیچ کس به او کمک نمی کند. بعضی ها بخاطر لامذهب بودن از او گریخته اند.
پدرش مرد ثروتمندی است ولی حاضر نیست کمک قابل توجهی به او بکند. بر ادرش نیز او را وا می گذارد چون هانس بی اعتقاد ست. و هانس به هر حال سر انجام خوبی ندارد.
در پایان هانس به گدایی می افتد و در آخرین گزارش او د ر ایستگاه راه اهن با قیافه تغییر داده شده بعنو ان گیتار زن می نشیند و باز گشت ماری را از ماه عسل با شوهرش شاهد می گردد .
کتاب تصویر خوبی از مذهب کلیسایی و مردان ان بدست نمی دهد هانس مردی را که در کلیسا منشی است مسئول بدبختی خود می داند،
کتاب نمایشنامه مادر کوراژ را بر تولت برشت نویسنده آلمانی در دو ماه نوشت و این شرح زندگی زنی بنام کوراژاست و کتاب دوازده فصل دارد. این ز یعنی روناگیت کوراژ یا همان مادر کوراژ بخشی از زندگیش در این کتاب در دوران جنگ المان و لهستان به تصویر کشیده شده که البته او بصورت یک شخصیت شریف و نجیب معرفی نمی گردد، فقط نشان می دهد که او در ان مدت چگونه زندگی را اداره می کرده است.
کتاب زندگی گالیله نیز نمایشنامه ای زندگی گالیله است.(بخشی مفصل در این باره ارائه می شود)
زندگی گالیله نمایشنامه درامیاز یک بخش تاریخی از زندگی مردی دانشمند است که اثبات میکند خورشید ثابت است و این زمین است که دور آن میچرخد.
حوادث تاریخی این نمایشنامه به اواخر قرن شانزدهم ایتالیا مربوط می شود.نمایشنامه از یک سحر گه ودرخانه کوچک گالیله چهل و شش ساله واقع در ونیز آغاز می شود. پایان نمایشنامه نیز در خانه گالیله و در تاریکی شب در خانه بزرگ او در دهی، از حوالی فلورانس در سن هفتاد و هشت سالگی پایان میپذیرد.
کتاب در حقیقت شرح رنجهای گالیله در مصاف با کلیساست که با علم بیگانه است و وصف حال گالیله را در آخر کار می دهد که به حکم دادگاه تفتیش عقاید تا آخر عمر و در دهکدهای به نزدیکی فلورانس تبعیدشده و زندانی میشود وا و به تکمیل رساله خود می پردازد.
گالیله بنابر نقل نمایشنامه بر شت گفته بود:
-آن کس که حقیقت را نمیداند، احمق است. اما کسی که حقیقت را میداند و آن را دروغ مینامد تبهکار است.
-خداوند عالم ماده را آفریده است، همچنانکه مغز بشر را آفرید. پس با علم فیزیک مخالفتی ندارد.
ادامه دارد...
امیر تهرانی
ح.ف
تا اینجا ۴۳ جلد کتاب
تکرار